Stowarzyszenie Pomocy Bliźniemu "Mar-Kot"

1. „Program wspierający powrót osób bezdomnych do społeczności”

„Program wspierający powrót osób bezdomnych do społeczności”, Edycja 2011 Cel regionalny Nr 1 „Udzielenie pomocy doraźnej/interwencyjnej dla osób bezdomnych i zagrożonych zamarznięciem poprzez tworzenie ogrzewalni oraz punktów schronień i noclegowni, w tym również dla osób uzależnionych” – zadanie zlecone i współfinansowane przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej – realizowane jest przez: Dom Rodzinny w Arklitach oraz Dom Samotnych Matek z Dziećmi „KOTANEK  w Sławoszach.

 Projekt realizowany w ramach rządowego „Programu wspierającego powrót osób bezdomnych do społeczności” Edycja 2011 jest skierowany do 40 osób bezdomnych, które    w okresie zimy uzyskają schronienie w Domu Rodzinnym w Arklitach oraz do 25 osób bezdomnych, które w okresie zimy uzyskają schronienie w Domu Samotnych Matek z Dziećmi „KOTANEK” w Sławoszach. Realizacja zadania została zaplanowana od 01 października 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku.

Obie placówki różnią się profilem działania, a tym samym swoją ofertę kierują do różnych kategorii osób bezdomnych. I tak ośrodek w Arklitach organizuje pomoc dla bezdomnych kobiet i mężczyzn, w zróżnicowanym wieku, w wielu przypadkach uzależnionych od alkoholu lub/i innych środków psychoaktywnych lub współuzależnionych (problem współuzależnienia dotyka prawie wszystkie zamieszkujące w placówce kobiety). W tej grupie bezdomnych dominują osoby o niskich lub zdezaktualizowanych kwalifikacjach zawodowych, osoby bezrobotne, w tym długotrwale bezrobotne, osoby karane. Wśród mieszkańców Domu Rodzinnego w Arklitach dominują osoby z długim stażem bezdomności, w dużym stopniu zdegradowane pod względem społecznym i biologicznym. Osoby te charakteryzują się wysokim poziomem wykluczenia społecznego. Przez wiele lat nie miały dostępu do dóbr i usług społecznych takich jak służba zdrowia, pomoc społeczna czy edukacja. W biografiach osób bezdomnych istnieją liczne okresy zamieszkiwania na dworcach, w ogródkach działkowych i innych miejscach nie spełniających minimalnych wymagań określających lokale mieszkalne. Antyhigieniczne warunki życia połączone z brakiem dostępu do usług medycznych zdegradowały biologicznie podopiecznych placówki. Problemy zostały wzmocnione i utrwalone także przez wieloletnie nadużywanie alkoholu. Wspólną cechą większości mieszkańców placówki jest bierność, apatia, niechęć do angażowania się w działania na rzecz przezwyciężenia własnej trudnej sytuacji życiowej oraz brak więzi rodzinnych i możliwości uzyskania pomocy ze strony rodziny.

Inną charakterystykę posiadają mieszkańcy placówki w Sławoszach. Oferta tej placówki jest kierowana do samotnych matek i będących pod ich opieką małoletnich dzieci. Osoby korzystające z pomocy Domu Samotnej Matki „Kotanek” są w zdecydowanej większości ofiarami przemocy domowej, które ze względu na zagrożenie życia i zdrowia, zdecydowały się szukać schronienia w placówce. Również w tej grupie bezdomnych (wśród bezdomnych samotnych matek) przeważają osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych i nieaktywne zawodowo. W ich przypadku sytuacja jest jednak znacznie bardziej skomplikowana ze względu na konieczność sprawowania osobistej opieki nad małoletnimi dziećmi, co wielokrotnie przekreśla możliwość podjęcia pracy zarobkowej, a tym samym możliwość usamodzielnienia się w sensie mieszkaniowym i finansowym. W praktyce oznacza to konieczność wieloletniego zamieszkiwania w placówkach dla samotnych matek w oczekiwaniu na przyznanie lokalu socjalnego przez właściwą gminę lub powrót do wcześniejszego miejsca zamieszkania, a tym samym narażanie życia i zdrowia własnego oraz dzieci

2. Pomoc społeczna, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób

Pomoc społeczna, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób – IV Edycja „Zapewnienie schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania osobom bezdomnym” – zadanie zlecone i finansowane przez Prezydenta Miasta Poznań – realizacja projektu: Dom dla Ludzi Bezdomnych „Mar-Kot” w Poznaniu przy ul. Pogodnej 55.

Projekt realizowany w ramach Zadania Miasta Poznania w obszarze pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej. IV edycja jest skierowana do 30 osób bezdomnych (zarówno kobiet jak i mężczyzn) skierowanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie do Domu dla Ludzi Bezdomnych w Poznaniu.

W ośrodku, poza osobami samotnymi, znajdą również schronienie rodziny i rodziny niepełne. Podopieczni placówki są grupą osób szczególnie narażoną na wykluczenie społeczne. Osoby te borykają się z wieloma złożonymi problemami natury prawnej, społecznej, socjalnej, zdrowotnej. Wielu podopiecznych, zanim zdecydowało się na zamieszkanie w placówce znajdowało się w szczególnie trudnej sytuacji, jaka jest charakterystyczna dla osób zamieszkujących w miejscach do tego nieprzeznaczonych, w antyhigienicznych warunkach, w narażeniu na skrajnie niskie temperatury  i praktycznie pozbawiona pomocy medycznej.  W grupie tej dominują osoby głęboko uzależnione od alkoholu, które właściwie zaprzestały prób wyjścia z nałogu.

Osoby, które wezmą udział w działaniach zaplanowanych do realizacji w ramach projektu charakteryzują się różnym poziomem motywacji do zmiany stylu życia, są roszczeniowe i nastawione na zrzucanie z siebie odpowiedzialności za własne życie na inne osoby i instytucje. Podopieczni Stowarzyszenia Pomocy Bliźniemu Mar-Kot zaliczają się do kategorii osób biernych, nie mają pomysłu na szukanie rozwiązań własnej trudnej sytuacji życiowej.

Osoby bezdomne decydujące się na długookresowe zamieszkiwanie w placówce stacjonarnej są – jak wynika z naszych obserwacji – w większym stopniu nastawione na przestrzeganie norm społecznych. W czasie pobytu w placówce raczej przestrzegają abstynencji alkoholowej (przynajmniej przez dłuższy czas), uczestniczą aktywnie w życiu ośrodka, przyjmują na siebie obowiązki związane z zapewnieniem prawidłowego funkcjonowania ośrodka. Nie zawsze działania te są podyktowane przekonaniem osób bezdomnych co do ich słuszności, jednak fakt iż dana osoba decyduje się na pobyt w ośrodku niejako determinuje jej dalsze zachowanie. Inaczej jest z osobami korzystającymi z pomocy ośrodka w okresie zimy, kiedy pozostanie na zewnątrz niesie ogromne ryzyko dla zdrowia i życia osób bezdomnych. W ich przypadku znacznie częściej daje się zaobserwować lekceważący stosunek do norm i wartości społecznych. Wielu osobom z tej kategorii zdarza się złamać abstynencję alkoholową, wszczynać awantury. Takie roszczeniowe i agresywne postawy są dość typowe dla „dworcowych” bezdomnych. Zdarza się jednak i tak, że osoby zamieszkujące na dworcach, ogródkach działkowych czy na klatkach schodowych przestały walczyć o swoje prawa i biernie oczekują na pomoc. W tej kategorii osób bardzo widoczny jest absolutny brak zaufania do wszelkich instytucji. Ludzie z tej grupy bezdomnych zostali wcześniej wiele razy bardzo źle potraktowani przez urzędników (w tym przez pracowników socjalnych), wielokrotnie odmówiono im pomocy, oskarżano ich o spowodowanie własnej trudnej sytuacji. Osoby z tej kategorii są nieufne, przez co trudniej diagnozować ich potrzeby, a tym samym udzielić skutecznej pomocy.

Podsumowując powyższe, należy powiedzieć, że cechą charakteryzującą wszystkie osoby bezdomne jest skomplikowana sytuacja osobista. Osoby bezdomne i zagrożone bezdomnością są obarczone wieloma różnymi problemami natury społecznej, socjalnej, prawnej, zawodowej, ekonomicznej, rodzinnej i zdrowotnej, których nie są w stanie rozwiązać własnym staraniem i wykorzystując swoje zasoby. W tym miejscu należy podkreślić, że pokonanie problemów podopiecznych jest bardzo trudne, a bardzo często nie w pełni możliwe. Nakłady na działania związane z pomocą osobom bezdomnym są zdecydowane za małe, aby radykalnie mogły przyczynić się do przezwyciężenia problemu bezdomności. Z trudem można za ich pomocą zapewnić świadczenia socjalne, warunkujące przetrwanie biologiczne. Tym bardziej brakuje środków na działania profilaktyczne.Realizacja programu została zaplanowana na okres 01.10.2011-31.12.2011. Większość działań planowanych do realizacji programu będzie się odbywała w sposób ciągły przez cały okres realizacji zadania. W szczególności tyczy się to działań o charakterze osłonowym. Równolegle w tym samym okresie będzie prowadzona praca socjalna, której celem jest ochrona osób bezdomnych przez degradacją społeczną oraz inne działania merytoryczne, w tym pomoc pedagogiczna oraz pomoc wychowawców.Proponowany przez Stowarzyszenie Pomocy Bliźniemu Mar-Kot program pomocowy został opracowany na bazie wcześniejszych wieloletnich doświadczeń w pracy z osobami bezdomnymi, dlatego łączy w sobie elementy osłonowe z pracą socjalną i oddziaływaniami o charakterze resocjalizacyjnym (zarówno w formie pracy pedagogicznej, jak też działań opiekunów), stanowiące bazę dla dalszych działań o charakterze aktywizującym, prowadzącym w konsekwencji do zwiększania poziomu autonomii osób bezdomnych, poprawiającym sposób ich funkcjonowania oraz umożliwiającym rozpoczęcie życia na własny rachunek. Należy podkreślić, że działania Stowarzyszenia Pomocy Bliźniemu Mar-Kot nie ograniczają się wyłącznie do tego typu działań. Poza działaniami zaplanowanymi do zrealizowania w ramach zdania publicznego, Dom dla Ludzi Bezdomnych w Poznaniu realizuje szereg zajęć aktywizujących osoby bezdomne pod względem społecznym i zawodowym. Mieszkańcy mają możliwość skonsultowania się z socjologiem, prowadzone są także zajęcia z doradcą zawodowym, a ponadto mieszkańcy mają możliwość nabycia praktycznych umiejętności związanych z wykonywaniem zawodu pracownika administracyjno-biurowego, jak również dokształcić się w wykonywaniu zawodów budowlanych.Z wcześniejszych doświadczeń wynika, że osoby bezdomne będące podopiecznymi Domu dla Ludzi Bezdomnych w Poznaniu stosunkowo chętnie korzystają z pomocy pracownika socjalnego, pedagoga, doradcy zawodowego czy socjologa. Pomoc specjalistyczna pozwala osobom bezdomnym przezwyciężyć niektóre własne problemy oraz pokonać trudności. Warunkiem skutecznego udzielenia pomocy jest jednak odpowiedni dobór kadry, ponieważ – o czym była mowa wcześniej – osoby bezdomne bardzo nieufnie podchodzą do osób spoza ich kręgu, co ma związek z negatywnym stereotypem człowieka bezdomnego, funkcjonującym w świadomości społecznej, a co z kolei przekłada się na sposób traktowania osób bezdomnych przez pozostałą część społeczeństwa.

3. Powrót osób bezdomnych do społeczności

Powrót osób bezdomnych do społeczności – Edycja 2011 „Świadczenie pomocy na rzecz osób bezdomnych i zagrożonych bezdomnością, z uwzględnieniem stacjonarnych miejsc zabezpieczenia podstawowych potrzeb” – zadanie powierzone i współfinansowane przez Wojewodę warmińsko-mazurskiego. Projekt realizowany przez: Dom Rodzinny w Arklitach oraz Dom Samotnych Matek z Dziećmi „KOTANEK” w Sławoszach.

  Realizacja zadania „Powrót osób bezdomnych do społeczności” została zaplanowana od 01  sierpnia 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku, ma się przyczynić do poprawy sytuacji osób bezdomnych, zmniejszenia poziomu ich wykluczenia społecznego oraz poprawy funkcjonowania w sferze społecznej i zawodowej. Projekt jest skierowany do 40 osób  bezdomnych, uzyskają schronienie w Domu Rodzinnym w Arklitach oraz do 25 osób

 bezdomnych, które uzyskają schronienie w Domu Samotnych  Matek z Dziećmi   „KOTANEK” w Sławoszach.

Podjęcie działań na rzecz wspierania osób bezdomnych  jest konieczne, ponieważ liczba tych osób utrzymuje się od wielu lat na niepokojąco wysokim poziomie. Równocześnie należy pamiętać, że jest to kategoria osób pozbawionych dostępu do wielu dóbr i zasobów społecznych, zasilająca szeregi osób „wykluczonych społecznie”. Jako społeczeństwo demokratyczne, hołdujące ideałom integracji społecznej, nie możemy pozostawać obojętni na los ludzi, którzy – często niezawinienie- znaleźli się na marginesie życia społecznego.

Pozostawienie bezdomnych samym sobie niesie wiele negatywnych konsekwencji.  Zarówno dla jednostki obarczonej tym problemem, jak też dla całego społeczeństwa. Osoby bezdomne  żyją na marginesie społeczeństwa, stopniowo wycofując się z pełnienia kolejnych ról społecznych, a tym samym pogłębiając swój problem i tworząc kategorie osób na trwale wykluczonych z życia społecznego. Nie zapewnienie im możliwości zaspokojenia potrzeb w sposób akceptowany społecznie, prowadzi do sytuacji, kiedy osoby wykluczone zaczynają działać w sposób sprzeczny z zasadami obowiązującymi w danej społeczności. Doznając poczucia krzywdy ze strony społeczeństwa, osoby bezdomne przestają przestrzegać norm społeczny i prawnych. Tworzą własną subkulturę, własne normy i wartości. Tworzą na własny użytek nową tożsamość, legitymizującą przeciwstawianie się normom prawnym  i społecznym obowiązującym w danym społeczeństwie. Pozostawienie osób bezdomnych i ubogich bez wystarczającego minimum do egzystencji oraz bez wystarczającego zabezpieczenia umożliwiającego przetrwanie biologiczne, społeczne i kulturowe spowoduje przeniesienie wzorca życia z tożsamością bezdomnego na kolejne pokolenia, pogłębiając problem. Adresatami zadania są osoby bezdomne, obywatele polscy, w szczególności osoby posiadające ostatnie stałe zameldowanie na terenie woj. Warmińsko – Mazurskiego lub ostatnio przebywające na jego terenie.

Z pomocy placówek mogą skorzystać nie tylko osoby samotne, matki z dziećmi i rodziny – zarówno niepełnej, z jednym rodzicem, jak też rodziny pełne (obecnie na rynku usługpomocowych dla osób bezdomnych brakuje ofert dla rodzin pełnych, regułą jest umieszczanie matki z dzieckiem w jednym ośrodku, zaś ojca w innym, co prowadzi do osłabienia więzirodzinnych i obniżenia potencjału rodziny, a tym samym pogarsza sytuację tej rodziny i zmniejsza szanse na jej ponowną integrację  ze środowiskiem lokalnym i akceptacje do samodzielnego życia.

Wśród osób uprawnionych do otrzymanie wsparcia w ramach zadania, znaczny odsetek stanowią osoby uzależnione od alkoholu, osoby o niskich lub zdezaktualizowanych kwalifikacjach zawodowych, osoby nieaktywne zawodowo, w tym długotrwale bezrobotne, a także osoby, które opuściły zakład karny.

4. Wspieranie osób bezdomnych i ubogich

Wspieranie osób bezdomnych i ubogich” – „Zapewnienie noclegu, z co najmniej jednym posiłkiem” – zadanie zlecone i współfinansowane przez Wojewodę warmińsko-mazurskiego. Projekt realizowany przez: Dom Rodzinny w Arklitach oraz Dom Samotnych Matek z Dziećmi „KOTANEK” w Sławoszach

Realizacja zadania „Wspieranie osób bezdomnych i ubogich” została zaplanowana od 01 czerwca 2011 rok do 31 grudnia 2011 roku, ma się przyczynić do poprawy sytuacji osób   bezdomnych i ubogich, zmniejszenia poziomu ich wykluczenia społecznego oraz poprawy  funkcjonowania w sferze społecznej i zawodowej.

Projekt jest skierowany do 40 osób  bezdomnych, które w okresie zimy uzyskają schronienie w Domu Rodzinnym w  Arklitach  oraz do 25 osób bezdomnych, które w okresie zimy uzyskają schronienie w Domu Samotnej  Matki „Kotanek” w Sławoszach.

Podjęcie działań na rzecz wspierania osób bezdomnych  i ubogich jest konieczne, ponieważ liczba tych osób utrzymuje się od wielu lat na niepokojąco wysokim poziomie.

Równocześnie należy pamiętać, że jest to kategoria osób pozbawionych dostępu do wielu dóbr i zasobów społecznych, zasilająca szeregi osób „wykluczonych społecznie”.

Jako społeczeństwo demokratyczne, hołdujące ideałom integracji społecznej, nie możemy pozostawać obojętni na los ludzi, którzy – często nie zawinienie-  znaleźli się na marginesie życia społecznego.

 Pozostawienie bezdomnych i ubogich niesie  wiele negatywnych konsekwencji.

 Zarówno dla jednostki obarczonej tym problemem, jak też  dla całego społeczeństwa.

Osoby bezdomne i ubogie żyją na marginesie społeczeństwa, stopniowo wycofując się z pełnienia kolejnych ról społecznych, a tym samym pogłębiając swój problem i tworząc kategorie osób na trwale wykluczonych z życia społecznego.

 Nie zapewnienie im możliwości zaspokojenia potrzeb w sposób akceptowany  społecznie, prowadzi do sytuacji, kiedy osoby wykluczone zaczynają działać w sposób sprzeczny z zasadami obowiązującymi w danej społeczności.

Doznając poczucia krzywdy ze strony  społeczeństwa, osoby bezdomne przestają przestrzegać norm społecznych i prawnych.

Tworzą własna subkulturę, własne normy i wartości.

Tworzą na własny użytek nową tożsamość,  legitymizującą przeciwstawianie się normom prawnym i społecznym obowiązującym w danym społeczeństwie.

Pozostawienie osób bezdomnych i ubogich bez wystarczającego minimum do egzystencji oraz bez wystarczającego zabezpieczenia umożliwiającego

przetrwanie biologiczne,  społeczne i kulturowe spowoduje przeniesienie wzorca życia z tożsamością bezdomnego na kolejne pokolenia, pogłębiając problem.